Nhắc đến NSƯT Bùi Cường, người ta thường nghĩ đến người nghệ sĩ đóng đinh với nhân vật Chí Phèo. Bên cạnh đó, nghệ sĩ Bùi Cường còn giữ vai trò là đạo diễn của hàng chục bộ phim. Dù ở vai trò nào, ông cũng được mọi người yêu mến, quý trọng.

NSƯT Bùi Cường sinh năm 1945 tại Hà Nội. Trước khi đến với điện ảnh, ông đã tốt nghiệp Trung cấp Kỹ thuật Điện và từng làm việc tại Xí nghiệp điện Tam Quang (Sở Công nghiệp Hà Nội). Trong thời gian ở đây, ông đã tham gia đội kịch công nhân thành phố và đã từng đoạt Huy chương Vàng với vở diễn Anh Tư.

Bước vào t.uổi 25, nhờ người yêu (là vợ bây giờ) ông nộp hồ sơ thi vào trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh. Với tiểu phẩm Dạy em, ông đã trúng tuyển lớp diễn viên khóa II của trường. Cùng học với ông thời đó có: NSND Đào Bá Sơn, NSND Minh Châu, NSƯT Quốc Trọng, NSƯT Thanh Quý, nghệ sĩ Vũ Đình Thân… Vì ông là người lớn t.uổi nhất lớp nên được bầu làm lớp trưởng.

Sau khi tốt nghiệp, ông được nhận về làm việc tại Hãng Phim truyện Việt Nam. Từ đó, ông bắt đầu con đường điện ảnh của mình với những thành công ngoài mong đợi.

Vai diễn Chí Phèo giúp Bùi Cường “đóng đinh” mình vào tâm trí khán giả và mang lại cho ông Huy chương Vàng ở hạng mục Diễn viên chính xuất sắc nhất trong Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 6 (năm 1983).

Để có được vai diễn Chí Phèo ấn tượng với khán giả, nghệ sĩ Bùi Cường đã phải dành rất nhiều tâm huyết. Đầu tiên, ông tranh thủ tìm đọc sách của nhà văn Nam Cao để hình dung một Chí Phèo cho hợp lý. Ông nhận ra, có hai điều đặc biệt ở Chí Phèo, một là dáng đi say rượu, hai là giọng cười đầy riêng biệt của Chí.

Nhìn lại về vai diễn để đời của mình, Bùi Cường từng chia sẻ diễn viên nào cũng ao ước có một vai diễn để đời, được khán giả gọi bằng tên nhân vật mỗi khi xuất hiện.

So với bạn bè cùng học khóa hai, lớp diễn viên Trường Nghệ thuật Điện ảnh, ông không phải người có thế mạnh về ngoại hình nên cơ hội tìm được vai diễn hay rất ít. Hồi đó, sau khi đã chọn diễn viên chán chê, cuối cùng đạo diễn Phạm Văn Khoa quyết định giao vai Chí Phèo cho Bùi Cường vì cho rằng ngoại hình, gương mặt và chiều cao của ông rất hợp với “tướng tá” một anh lực điền.

“Trong sự nghiệp diễn xuất, tôi luôn mang ơn đạo diễn Phạm Văn Khoa và nhà văn Nam Cao. Sự sáng tạo nghệ thuật của cả hai đã giúp tôi có được vai diễn để đời như ước nguyện” – nghệ sĩ Bùi Cường từng chia sẻ.

Sau thành công của vai Chí Phèo, Bùi Cường được mời vào một loạt vai diễn tiếp theo như: Trần Tuấn trong phim Phút thứ 89 (đạo diễn Quốc Long), Trần Quân trong phim Kẻ g.iết n.gười (đạo diễn Hoài Linh), Tướng cướp trong Dòng sông vàng (đạo diễn Kiều Tuấn), Mộc trong phim Không có đường chân trời (đạo diễn Nguyễn Khánh Dư), chủ quán trong phim Vụ áp phe Đông Dương (đạo diễn Trần Đắc) Năm Hòa trong phim Biệt động Sài Gòn (đạo diễn Long Vân)…

Ngoài khả năng diễn xuất, ông còn thử sức ở vai trò đạo diễn và gặt hái được những thành công nhất định. NSƯT Bùi Cường trở thành đạo diễn của gần 80 bộ phim truyền hình.

Bộ phim truyện đầu tay của ông là “Người hùng râu quặp” sản xuất năm 1990 – một trong những bộ phim ăn khách trong dòng phim thị trường vào lúc bấy giờ. Tiếp sau đó không lâu, năm 1996, ông hoàn thành bộ phim truyện nhựa đầu tay “Người đàn bà không con”, một bộ phim tâm lý cũng để lại ấn tượng sâu sắc cho khán giả truyền hình.

Bộ phim truyền hình “Ông tướng tình báo và hai bà vợ” dài 29 tập do ông làm đạo diễn cũng được khán giả yêu thích. Bộ phim giành huy chương vàng tại Liên hoan phim Truyền hình toàn quốc.

Không chỉ có một sự nghiệp vẻ vang, NSƯT Bùi Cường còn khiến nhiều người ao ước khi có một cuộc sống hôn nhân đây hạnh phúc. Gần 50 năm yêu nhau, 40 năm nên nghĩa vợ chồng, NSƯT Bùi Cường bảo, đời ông, ngoài sự chuyên cần, còn may mắn đủ bề, trong đó cái may lớn nhất là ông có hậu phương vững chắc, một người vợ tảo tần, tháo vát chăm lo đời sống kinh tế, nuôi dạy con cái lớn khôn để ông chuyên tâm cho nghệ thuật…

Theo lời kể của nghệ sĩ Minh Châu, vợ của nghệ sĩ Bùi Cường là một người tuyệt vời, là một người vợ làm hậu phương vững chắc cho chồng. Anh ấy là người may mắn khi có vợ đứng sau là bệ đỡ, để giúp anh làm nghệ thuật bởi thực tế, nghệ thuật không nuôi nổi nghệ sĩ chúng tôi thời ấy” – nghệ sĩ Minh Châu chia sẻ.

Người vợ ấy đã là người đồng cam cộng khổ với ông từ những ngày còn làm công nhân Xí nghiệp Điện đến khi là một anh Chí Phèo nổi nênh khắp các rạp chiếu phim và bây giờ là một người đạo diễn vào Nam ra Bắc liên tục.

Vợ ông có nghề may áo dài nổi tiếng ở Hà Nội. Hai cô con gái xinh đẹp của ông không theo nghiệp diễn viên, một người trở thành giáo viên, một người nối nghiệp kinh doanh của mẹ. Nhưng may mắn thay, ông lại “kén” được chàng rể cả cùng theo ông làm phim.

Nghệ sĩ Bùi Cường chia sẻ với Vietnamnet: “Không biết nhân duyên đưa đẩy thế nào, một trong hai người con rể của tôi là Trần Vũ Thuỷ lại lựa chọn cùng con đường nghệ thuật với bố vợ. Thôi thì, con ruột không nối nghiệp thì đã có con rể để mình truyền nghề và tiếp thêm lửa. Cuộc đời thế cũng vui và hạnh phúc lắm rồi”.

Lúc sinh thời, Bùi Cường từng tâm sự: “Vợ chồng tôi hiểu và trân trọng nhau. Tôi may mắn có được người vợ biết vun vén cho gia đình, chăm lo con cái chu toan để tôi có thể thảnh thơi làm nghệ thuật.

Ngược lại, có làm gì tôi cũng nghĩ tới vợ con, không làm gì ảnh hưởng tới hạnh phúc gia đình. Giờ các con tôi đã lớn, đã lập gia đình, vợ chồng tôi lên chức ông bà ngoại, chúng tôi càng phải nghĩ và chăm lo cho nhau nhiều hơn”.

Đầu tháng 8/2018, NSƯT Bùi Cường qua đời vì tai biến mạch m.áu não, hưởng thọ 73 t.uổi. Sự ra đi của ông khiến người thân, nhiều nghệ sĩ, người hâm mộ xót xa và tiếc nuối.

Vợ của nghệ sĩ Bùi Cường đã bị sốc khi hay tin chồng qua đời, dẫn đến huyết áp tăng và phải nhập viện. “Trước đó, tôi chỉ có nghe anh Bùi Cường chia sẻ một số bệnh như tiểu đường, huyết áp cao. Nhưng anh ấy là người rất chịu khó tập thể dục thể thao, đá cầu, đi bộ cùng vợ. Không ai nghĩ anh ấy có thể đi nhanh đến như thế” – nghệ sĩ Minh Châu chia sẻ.

Những đóng góp của NSƯT Bùi Cường cho nền điện ảnh nước nhà được Hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước ghi nhận, đề nghị Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu nghệ sĩ nhân dân năm 2018. Tuy nhiên, ông đã ra đi quá nhanh khi chưa kịp nhận giải, đồng thời để lại tiếc nuối trong lòng khán giả và bạn bè, đồng nghiệp và người thân.