Với khả năng biến hóa xuất sắc nhiều hình tượng trên màn ảnh, NSND Thế Anh gây ấn tượng không chỉ về khả năng diễn xuất mà còn là nụ cười hút hồn và đôi mắt mê đắm. Ở thời kỳ đỉnh cao, nam nghệ sĩ được xem là “mối tình đầu” của nhiều người.

NSND Thế Anh tên thật là Nguyễn Thế Anh, sinh ngày 3/4/1938 tại xã Xuân Phương, huyện Từ Liêm, TP Hà Nội. Ông là con thứ 3 trong một gia đình khá giả, mẹ là một tiểu thương, cha là người học hành đỗ đạt. Năm Thế Anh 3 t.uổi, cha ông được học bổng sang Pháp học bác sĩ. Mẹ ông phải một mình nuôi dạy 2 anh em ông (người anh trai thứ hai qua đời sớm). Sau này, NSND Thế Anh đã liên lạc được với người cha của mình nhưng cho đến khi cha ông mất, hai cha con vẫn không gặp mặt nhau.

Lớn lên, Thế Anh lần lượt học các trường Lycée Albert Sarraut, trường Tư thục Khai Thành, Minh Tân, Hoàng Hữu Nam. Sau khi tốt nghiệp cấp ba, ông công tác tại Trường Trung Cao cấp quân sự trong 2 năm. Năm 1961, ông trúng tuyển vào Khoa Toán Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Mới nhập học được 4 tháng, ông ghi tên và trúng tuyển lớp diễn viên của Trường Nghệ thuật Sân khấu. Ông học cùng khóa với Ngọc Hiền, Trần Tiến, Cao Khương, Đoàn Dũng, Trọng Khôi, Thanh Tú, Mỹ Dung…

Tốt nghiệp loại ưu khóa diễn viên sân khấu chính quy đầu tiên năm 1964 với vai nhân vật sĩ quan Mỹ bị vây trong lô cốt ở vở kịch Đêm đen (trong bộ ba vở kịch ngắn Nửa đất nước trong đêm của tác giả Ngô Y Linh), Thế Anh về công tác tại Đoàn Kịch nói Trung ương.

Năm 1964, khi nhà quay phim Nguyễn Đăng Bảy và đạo diễn Huy Thành đang tìm kiếm diễn viên mới đóng vai Trung uý Phương trong bộ phim nhựa Nổi gió(dựa theo kịch bản cùng tên của Đào Hồng Cẩm), Thế Anh là người thứ 13 thử vai và đã được lựa chọn. Ngay trong vai diễn đầu tiên này, ông đã ghi dấu ấn trong sự nghiệp diễn xuất khi khắc họa thành công vai viên trung uý trẻ trong quân lực Việt Nam Cộng hòa. Thêm vào đó, ngoại hình điển trai lúc bấy giờ đã giúp cố nghệ sĩ Thế Anh ghi điểm tuyệt đối trong lòng khán giả. Thậm chí hình ảnh của trung úy Phương còn trở thành chuẩn mực đ.ánh giá vẻ đẹp của người đàn ông Việt Nam thập niên 1960.

Không ít người chưa một lần gặp mặt cũng thầm thương trộm nhớ chàng “Trung úy” có chiếc răng khểnh rất duyên. NSND Thế Anh kể, ngày đó, cứ ra đường là người hâm mộ vây quanh, hỏi han. Nhiều tuyệt sắc giai nhân biết mười mươi ông yên bề gia thất, vẫn không bảo được con tim thôi loạn nhịp, sẵn sàng “c.hết vì tình” trước ông.

Sau vai diễn Trung úy Phương, tên t.uổi của Thế Anh trở nên nổi tiếng hơn. Ông liên tiếp được các đạo diễn có tiếng mời tham gia đóng phim, trong đó các vai diễn của ông đã để lại ấn tượng gồm: tên gián điệp Đức lịch lãm Stavinsky trong “Nila – C.ô b.é đánh trống trận”, bác sĩ Hải trong “Đôi mắt”, chàng thủy thủ Rubakov trong “Chuông đồng hồ điện Kremlin”, cố vấn Mỹ trong “Anh Trỗi”, sĩ quan tình báo trong “Hoa anh túc” và những vai khác trong “Âm mưu và tình yêu”, “Khúc thứ ba bi tráng”, “Vụ án Eroxtrat”… Trong đó, vai Ba Duy trong phim “Mối tình đầu” là một vai diễn đã giúp NSND Thế Anh gặt hái được nhiều thành công.

Là người Hà Nội gốc, Thế Anh lại rất hợp vai những chàng trai Nam Bộ với gương mặt đậm nét phong trần và hào sảng. Sau đó, Thế Anh còn có một số vai diễn đáng chú ý khác trong Tự thú trước bình minh (1979, đạo diễn Phạm Kỳ Nam), Gánh xiếc rong (1988, đạo diễn Việt Linh) và đặc biệt là tái ngộ với đạo diễn Hải Ninh trong hai tập phim dã sử Đêm hội Long Trì và Kiếp phù du (1989-1990) với vai chúa Trịnh Sâm.

Nhờ nét phong lưu và chiều sâu trong diễn xuất, ông hóa thân thành nhiều loại nhân vật cả phản diện lẫn chính diện, từ sĩ quan Việt Nam Cộng hòa cho đến bộ đội Quân đội Nhân dân Việt Nam, các vai bác sĩ, kĩ sư, thầy giáo, thủy thủ…

NSND Thế Anh đã tham gia diễn xuất trong khoảng 60 bộ phim nhựa và phim truyền hình của cả miền Bắc lẫn miền Nam (sau 1975). Với sự say mê cống hiến của ông, năm 1984, nhà nước Việt Nam đã trao tặng ông danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú, năm 2001, thì ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân.

Với ngoại khuôn mặt điển trai cộng thêm chút lãng tử, NSND Thế Anh từng được coi là “hoàng tử” trong nghệ thuật điện ảnh Việt Nam những năm về trước. Chính vì vậy, các đạo diễn cũng thường giao cho ông các vai diễn liên quan tới chuyện tình yêu nồng thắm, say đắm, dữ dội.

Về cuộc sống gia đình, ông kết hôn cùng vợ là diễn viên Thu Hằng. Vợ chồng nghệ sĩ Thế Anh quen nhau từ thuở còn học chung trường Nghệ thuật Sân khấu (nay là Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội). Ngày đó, bà thuộc hàng hoa khôi, còn ông là n.am s.inh nổi bật của khóa diễn viên sân khấu chính quy đầu tiên ở Hà Nội. Mến chàng trai tài hoa với gương mặt điển trai, nụ cười răng khểnh, bà nhận lời tỏ tình của ông. Năm 1966, sau khi Thế Anh đóng phim đầu tay Nổi gió, họ kết hôn và có hai con trai. Thời trẻ, bà là nghệ sĩ triển vọng của Nhà hát Kịch nói Trung ương, từng gặt hái nhiều huy chương, giải thưởng. Sau khi làm vợ, làm mẹ, bà dần rời xa sàn diễn, lui về hậu trường để chồng tỏa sáng.

Thế Anh đặt tên hai con – Phương và Duy – theo tên hai nhân vật chính trong Nổi gió (1966) và Mối tình đầu (1977) để kỷ niệm những mốc son trong chặng đường diễn xuất của ông. Hai con trai Thế Anh lớn lên đều không theo nghiệp cha. Con trai cả Thế Phương từng một lần chạm ngõ nghề diễn khi đóng phim Đời có tên tụi mình (1992). Sau này, anh làm trong ngành hàng không. Con trai thứ Thế Duy hiện công tác trong ngành ngân hàng và định cư ở Pháp.

Người vợ tâm sự, ở t.uổi già, Thế Anh bị chứng Alzheimer nên đôi lúc nhớ nhớ, quên quên, song vẫn nhận ra con cháu, đồng nghiệp. Dù cơ thể khó cử động vì ảnh hưởng của chứng tai biến, ông vẫn tươi cười. Cuối đời, Thế Anh không còn tâm nguyện gì lớn lao vì đã đạt nhiều thành tựu trong phim ảnh lẫn kịch nói. Thỉnh thoảng, tâm sự với bà trên giường bệnh, ông ấp ủ về một bảo tàng mini trưng bày các hiện vật ông sưu tập suốt nửa thế kỷ làm nghề. Ở nhà, ông lưu giữ hàng trăm áp phích phim, máy móc, đạo cụ… Lương hưu có bao nhiêu, ông đổ dồn vào việc mua đồ lưu niệm liên quan đến phim ảnh.

Ông qua đời vào lúc 5h30 sáng ngày 29/9/2019 tại Bệnh viện Thống Nhất, Thành phố Hồ Chí Minh vì nhồi m.áu cơ tim, hưởng thọ 81 t.uổi. Sự ra đi của NSND Thế Anh đã để lại nhiều thương tiếc cho các thế hệ nghệ sĩ, diễn viên sân khấu, điện ảnh của nước nhà.